Abdülmelik B. Mervan

Emevî hilafetinin Mervânîler kolunun ikinci halifesi olan Abdülmelik b. Mervân (65-86/685-705), özellikle adından çok söz ettiren önemli ve bir o kadar da ilginç bir şahsiyettir. Babası Mervân b. el-Hakem’in ölümüyle iktidara geldiğinde İslâm toplumunda bir iç savaş yaşanıyordu. Mısır ve Suriye Emevî hâkimiyetindeyken İslâm coğrafyasının diğer bölgeleri ise Mekke’de halifeliğini ilan eden Abdullah b. Zübeyr’in kontrolü altında bulunuyordu.

Abdülmelik iç savaşa son verdiği gibi kendi döneminde patlak veren birçok isyanı da başarılı bir şekilde bastırdı. Organize ettiği yeni fetih faaliyetleri ile İfrîkıyye ve Ermenistan coğrafyası İslâm hâkimiyetine girdi. Onun döneminde ortaya konulan bir dizi önemli icraat bulunmaktadır ki bunlar bu halifenin adını yüzyıllar boyunca hafızalarda yer almasına imkan sağladı. O, yaptığı para reformuyla birlikte Bizans’a meydan okurcasına ilk İslâm dinarını bastırdı. Kendisine kadar farklı dillerde tutulan divan kayıtlarını Arapçalaştırdı. Nüfus sayımı yaptırarak vergileri yeniden düzenledi. Muhtelif şehirlerin inşasının yanı sıra Kubbetü’s-Sahra gibi ilk anıt eserleri tesis etti. Yine Kur’ân-ı Kerîm’e noktalarla hareke konulması işlemi ve ilk tefsir çalışması onun halifeliğinde yaptığı önemli icraatlardandı.