Baharistan

Câmî (ö. Herat, 1492) Baharistan’ı, Şirazlı Sa’dî’nin mensur-manzum Gülistan isimli kitabını örnek alarak kaleme almıştır. Eserde, dünya hayatı için gerekli olan bilgi, görgü ve öğütler, zevkle okunacak şekilde bir araya getirilmiştir.

Baharistan, şu konuları içermektedir:

1- Sufîlerin örnek davranış ve sözleri,
2- Faydalı nükteler ve öğütler içeren hikmet ve hikayeler,
3- Yönetim usulleri ve idarecilerin davranışları,
4- Cömertlik ve cömertler,
5- Aşk ve aşıklarla ilgili bilgi ve hikayeler,
6- Latifeler,
7- Şiir ve bazı şairler hakkında bilgiler,
8- Hayvanların dilinden hikayeler.

Baharistan’dan:

Şaka- Karanlık bir gecede kör bir kişi elinde kandil ve omzunda testi yolda yürüyordu. Bir densiz kişi, ona yaklaştı ve *Ey cahil! Sana göre gece gündüz aynıdır. Aydınlık ve karanlık senin gözünde beraberdir. Bu kandilin ne faydası var?* dedi. Kör kişi güldü ve *Bu kandil kendim için değildir. Bana çarpıp testimi kırmasınlar diye senin gibi akılsız ve gönül gözü körler içindir* dedi.

Hikmet- Üç iş, üç toplulukta çirkin görünür: Padişahlarda sertlik; bilginlerde mala karşı hırs; zenginlerde cimrilik.

Hikmet- Dünya adaletle imar edildiği gibi zulümle de harap olur. Adalet bulunduğu alandan binlerce fersah uzaklığa aydınlık verir. Zulüm de, yerinden binlerce fersaha karanlık verir.