Derin Tarih Dergisi Sayı: 144 - Mart 2024

Acı Sürgün: Âl-i Osman’ın Gurbet Yılları
Osmanlı hanedanının Türkiye sınırları dışına sürgün edilişinin 100’üncü yılı vesilesiyle, Derin Ta-rih’in bu sayısında hanedan mensuplarının sürgündeki hayatlarına odaklandık. Dosyamızı okurken, nice ibretin, acının ve kalp sızısının iç içe geçtiği o yıllarda, ihtişamlı bir mazinin ardından parça-lanmış hayatların öykülerini göreceksiniz.
“Acı Sürgün: Âl-i Osman’ın Gurbet Yılları” dosyamızda Ahmet Yasin Çomoğlu Hanedan’ın sürgün kararı verilirken mecliste konuşulanları deşifre ederken Prof. Dr. Ali Satan, Dolmabahçe Sarayı’ndan Cennetü’l-Bakî’ye son halife Abdülmecid Efendi’nin sürgün hayatını kaleme aldı. Yapımcı, Yönetmen, Yazar Kerime Senyücel çektiği belgeseller sırasında yakından tanıdığı Ha-nedan mensuplarının dilinden sürgüne, sürgün hayatına ve sürgünd hissiyatına dair kaydettiklerini Derin Tarih okurlarıyla paylaşırken Doç. Dr. Cemil Kutlutürk Hindistan’da açan Osmanlı incisi Dürrüşehvar Sultan’ın hayat hikayesini satırlara taşıdı. Özlem Kocukeli Osmanlı Hanedanı’nın renkli, maceraperest ve hüzünlü şehzadesi Mehmed Orhan Efendi’nin sürgün yıllarını anlatırken Prof. Dr. Cahide Sınmaz Sönmez “Hanedan mensupları vatanlarına hangi kanunlarla, nasıl kavuş-tular?” sorusuna cevap verdi.
“Acı Sürgün: Âl-i Osman’ın Gurbet Yılları” dosya konusu haricinde ise Prof. Dr. İsmail Kara imsakiyelerin kültürel dünyasına dair birkaç not düşerken Prof. Dr. F. Çiçek Derman’la yeni çı-kan Müzehhip Muhsin Demironat kitabı hakkında konuştuk. Prof. Dr. Kahraman Şakul kadim çağlarda dünyanın merkezi olan Akdeniz’in Kuzey Avrupa halkları tarafından taşralaştırılarak At-lantik ekonomisinin uzantısı haline getirilişini ele alırken Prof. Dr. İsmail Taşpınar “Süleyman Mabedi aslında nerede?” sorusuna cevap verdi. Dr. Ahmet Uçar ile Agatha Christie’nin hatırala-rından hareketle Türkiye ve Ortadoğu ajandasına göz atarken Prof. Dr. Süleyman Berk ve Öğr. Gör. Nihat Kağnıcı’dan Konya Mevlânâ Dergâhı ve Kubbe-i Hadra’nın restorasyon merhalelerini dinledik. Tarihçi-Yazar Hubert Jozefowski Otrar Hadisesi ve Celâleddin Hârizmşah’ın Hindis-tan’a kaçışının nefes kesen hikâyesini kaleme alırken Samet Tınas Balkan hâkimiyetini hazırlayan Kosova Zaferi’ni satırlara taşıdı. Osman Atasoy “Cumhuriyet ideolojisine itaat ve Laiklik nasıl tembihlendi?” sorusuna cevap verirken Tarihçi-Yazar Arif Emre Gündüz Üsküdar Rifâî Âsitânesi’nin asırlık tarihine yelken açtı. Öğr. Gör. Deniz Çıkılı İngiliz sömürgeciliğine büyük bir rakip olan Birleşik Hollanda Doğu Hindistan Şirketi’nin karanlık tarihine ışık tutarken Tarihçi-Yazar H. Yıldırım Ağanoğlu 1878’de bir İngiliz konsolosun eşinin gözünden Osmanlı Devle-ti’ndeki Arnavutları satırlara taşıdı. Araştırmacı İbrahim Bozbeşparmak Arapça öğretiminde çığır açan Osmanlı âlimi Hacı Mehmed Zihni Efendi’nin hayat hikayesine odaklanırken Kur’ân Kursu hocası olan Celâleddin Aşıkkutlu’nun yarıda kalan “batmayan su vasıtaları” projesi ile Türki-ye’nin nereden nereye geldiğini gördük. Oktay Türkoğlu ile Süleymaniye Camii hazîresinde med-fun bulunan Ferik İbrahim Paşa’nın kabir taşını, Canan Aytaş ile de İstanbul Tasvirleri Sergisi’ni adımladık. Musiki Tarihi Uzmanı Tahir Günay Türk tiyatrosunun sembol isimlerinden Afife Jale ile sanatkâr Tanbûrî Selahattin Pınarı’ın hazin aşk hikâyesini kaleme alırken Öğr. Gör. Mehmet Önder Tanzimat’tan II. Meşrutiyet’e Osmanlı’da tiyatronun serencâmını satırlara taşıdı.
Derin Tarih ek olarak bu ay, 18 Mart Çanakkale Zaferi’nin sene-i devriyesi münasebetiyle Çanak-kale Ruhu’nu hatırlatan Ecdadın İzinde ekiyle Osmanlı Hanedanı’nın sürgündeyken defnedildiği yerleri gösteren haritayı bütün okurlarına armağan ediyor.
Tarih Okuyan Şaşırmaz