Ebülfez Elçibey

Azerbaycan bağımsızlık lideri Ebülfez Elçibey’in çocukluk yıllarından vefatına kadarki hayatının, kızı Çilenay Samedbeyli tarafından anlatıldığı bu kitapta, onu bir devlet adamı, bir ideolog ve bir demokrat olarak şekillendiren dinamikler ele alınmıştır. Kendisinin hem hayatı hem de mücadelesi anlatılırken onun karakteri, ailesi, kurmuş olduğu dostluklar ve sosyal çevresi de konu kapsamında değerlendirilerek bir Elçibey portresi çizilmiştir.

Elçibey, sadece bir devlet adamı, bir ideolog ve bir demokrat değildi. O, bir dava ve aksiyon adamıydı. Bu vasıflar onda sanki doğuştan vardı. Zira o, çocukluğunu da akranları gibi yaşamamış; Azerbaycan meselesi, o yaşlardan itibaren bile bir problem olarak zihnini işgal etmişti.

Henüz çocukluk yıllarından itibaren Azerbaycan’ın tarihî süreç içerisinde yaşadığı değişimlere ilgi duymaya başlamış olan Elçibey, zamanla bölünerek Rus ve Fars hâkimiyetine girmiş olan Azerbaycan’ın geçmişini öğrenmiş, geleceğini inşa etmiştir. Gençlik yıllarından itibaren SSCB hakimiyetindeki Kuzey Azerbaycan’ın bağımsızlığı uğruna mücadele eden Elçibey, bir sonraki hedefini İran hâkimiyetindeki Güney Azerbaycan olarak belirlemiştir. Ufku, ülkesinin sınırlarının çok ötelerine taşan Elçibey’in, hayattaki en büyük ideali ise “Türk Birliği” olmuştur.

Kuzey Azerbaycan’da liderlik yaptığı bağımsızlık hareketinin başarıya ulaşmasının ardından Azerbaycan cumhurbaşkanı seçilen Elçibey, görevini sürdürdüğü kısa süre içerisinde Azerbaycan’ı bağımsız bir Türk cumhuriyeti olarak yeniden yapılandırmıştır. SSCB ve İran’ın ölüm uykusuna yatırmaya çalıştığı Türklük şuurunu hem Kuzey Azerbaycan’da hem Güney Azerbaycan’da bir daha dalmamak üzere uyandırmayı kendisine hedef bilmiştir.

Elçibey’in ömrü, bütün ideallerini gerçekleştirmek için kâfi gelmemiştir ama o, mücadelesi ve şahsiyetiyle  ebedîleşmiştir.