El Fihrist

Muhammed b. İshak en-Nedim’in (v.380/990) el - Fihrist adını taşıyan bu eseri, İslam kültür tarihinin ilk dört asrına ışık tutan eşsiz bir kitaptır. Bunun en açık delili Flügel’in el - Fihrist üzerinde 20 yıl çalışmış olması (1850-1870), V. Polosin’in onu doktora konusu yapması ve D. Bayard’ın onu İngilizceye (New York & London 1970) çevirmiş olmasıdır.

Öte yandan el - Fihrist’in Almancası (Leibzig 1872) yayınlandıktan 3 - 4 sene sonra (1876) modern kütüphaneciliğin babası sayılan Melvil Dewey (1851-1931) dünyaca ünlü *Onlu Kütüphane Sistemi*ni yayınlamıştır. Buradan hareketle, *Dewey, bu sistemini el-Fihrist’in Onlu Sistemine borçludur* denebileceği ve bu eserin onun temel düşünceleri üzerinde ilham verici biçimde tesir ettiği düşünülmektedir.

İslam dünyasında rical ve müellefat hakkında bilgi veren veya eser yazar her müellif (Yakut el-Hamevi, İbnu’n-Neccar, el - Merzubani, İbn Hacer, H. Zehebi, C. el - Kıfti, İbn Kutlüboğa, İbn Hallikan, Safedi, Katip Çelebi, İsmail Paşa, Zirikli, R. Kehhale, Brockelmann, M. Berthelot, S. Hunke, F. Sezgin vd.), meşrebi ve mezhebi ne olursa olsun, mutlaka el - Fihrist’e dayanmıştır.

Tarih, Edebiyat, Sarf - Nahiv, Fıkıh, Siyer, Kelam, Tıp ve Felsefe gibi her ilmi disiplin, en - Nedim’in verdiği bilgilerden istifade etmiştir. Bu açıdan el - Fihrist, bir merciden daha çok bir masdar, bir kaynaktan çok *kaynakların kaynağı* olarak değerlendirilebilir.

Böyle bir eserin Türkçesinin Almancasından 145 yıl sonra çıkmış olması kültür tarihimiz açısından büyük bir ayıp sayılmaz mı?