Eşkıyalık, Casusluk ve Asker Firarileri

Ege bölgesinde yüzyıllardır zeybeklik ve efelik şekillerinde kendini gösteren eşkıyalık, 20. Yüzyıla gelindiğinde ve Özellikle Birinci Dünya Savaşı süresince bölgedeki Rum ve Türk eşkıyalar ideolojik bir amaçla İtilaf devletlerine veya Osmanlı Devleti’ne casusluk yapmaya başlamışlar ve zamanla paramiliter Bir nitelik kazanmışlardı. 1916 senesi itibariyle artmaya başlayan cephelerden firar da her bölgede olduğu gibi Muğla bölgesinde de eşkıyalığın büyük bir insan kaynağını oluşturmuştu. Bölgedeki eşkıyalık faaliyetleri daha önceki tarihlerde genellikle fakir köylüyü ve mazlumu koruma amacı taşırken artık eski tarz klasik eşkıyalık yerini siyasi eşkıyalığa döndürerek eşkıyaya yatak olabilecek köylüyü de bıktırmıştı. Kavaklıdere Karakolunu basan eşkıyalar hakkında köylülerin şu sözleri yaşanan değişimi göstermekteydi: ‘Evvelki eşkıya gelir, kemik parası varsa alır gider. Adam öldürmezlerdi. Bu yeni türeyenler; var yok tanımazlar hem para alırlar hem de bilâ-sebep öldürürler. Hükümet bu hâle bir çare bulmalı.’ Birinci Dünya Savaşında Muğla: Eşkıyalık, Casusluk ve Asker Firariler isimli eser Menteşe (Muğla) Sancağında eşkıyalığın değişimini ve dönüşümünü ele almaktadır. Kaynağın çoğunluğunu arşiv kayıtlarının oluşturduğu bu eser, cephe gerisinde Muğla Sancağında asayişi sağlamak açısından verilen mücadeleyi, yaşanılan imkansızlıkları ve aranılan çözümleri göstermeye çalışmıştır.