"Yeniliklerin yapılmasında güç ve cesaret, sayıca çokluktan daha farklıdır. Çünkü Gracchus’lar, yolların onarılmasında ve kentlerin inşaasında halkı toplamışlardır. Roma’da Tiberius’un en büyük yeniliği devlet arazilerini paylaştırması, Gaius’unki ise üçyüz atlı katarak yargı kurumunun düzenini değiştirmesidir. Küçük ve büyük orandaki hataları gideren Spartalı Agis ve Kleomenes’in yenilikleri ise devleti düzeltmek ve kötülüklerden kurtarmak için devlete yeterli değişikliği getirmektedir. Gracchus’ların uyguladıkları politikaya en zengin Romalıların karşı koydukları, oysa Agis’inde bazı şeylere kalkıştığı ve bunları Lukurgos’un Spartalılar için koyduğu ve Pythios Apollon’un onayladığı basiret ve eşitlik için ata yasalarına boyun eğerek tamamladığı söylenebilir. Esas olan Gracchus’ların siyasetleriyle Roma, olduğundan fazla birşey elde etmez, oysa Kleomenes’in yaptıklarıyla, Sparta’nın Peloponnessos’da güçlendiği ve o zamanların en güçlüleri ile yarıştığı görülür."
Yorum Yap
