Hüsam Katip Cümcümename

Bu çalışmada incelenen Cümcümenâme adlı eserde, Müslümanların imanlarını güçlendirmek için ölümden sonraki hayatta olacaklar çarpıcı bir şekilde anlatılmış, Müslümanların kendisine çekidüzen vermesi amaçlanmıştır.

Türk edebiyat tarihine bakıldığında manzum olarak yazılmış eserlerin sayısının bir hayli fazla olduğu görülmektedir. Halkın manzum eserleri sevmesi, bu eserlerin akılda daha kalıcı olması, ahenk ve vezin unsurunun okuyanların gönlünü okşaması, ezberlenmesinin daha kolay olması aydın insanları manzum eserler kaleme almaya yöneltmiştir. Cümcümenâme de bu sebeplerden ötürü manzum olarak kaleme alınmış olmalıdır.

Cümcümenâme, Hazreti İsa ile Cümcüme’nin karşılıklı konuşması şeklinde oluşturulmuş bir eserdir. Cümcüme, Hazreti İlyas’a iman etmeyen zamanının büyük bir kralıdır. İmansızlığı sebebiyle Allah tarafından cehenneme gönderilmiştir. Ancak Cümcüme halkına karşı merhametli ve cömert bir kraldır. O, bu merhameti ve cömertliği sebebiyle Allah tarafından Hazreti İsa zamanında tekrar diriltilmiştir. Cümcüme, Allah’a ve Hazreti İsa’ya iman ederek bir mağarada yetmiş yıl daha ibadet ve taatle meşgul olmuştur. Sonunda imanlı bir şekilde ahirete göçmüştür.

Harezm Türkçesiyle kaleme alınmış eserler arasında üzerinde bugüne kadar ayrıntılı bir çalışma yapılmayan tek eser Cümcümenâme idi. Son zamanlara kadar eser ve şairi hakkında bilinenler, Fuat Köprülü’nün verdiği bilgilerden ibaretti. Son yıllarda eserin çeşitli nüshalarına ulaşılması neticesinde eser üzerine farklı yazılar kaleme alınmış ve eser hakkındaki bilgiler artmıştır. Elinizdeki çalışmayla Harezm Türkçesiyle yazılmış Cümcümenâme’nin ilk bilimsel metin yayını da vücut bulmuş olmaktadır.