İhtilafu Usûli’l-Mezahib

Fıkıh usulü (Usûl-i fıkıh) ilmi şer‘î delillerden ve onlardan birtakım şer‘î-amelî hükümlerin çıkarılmasına yarayan kurallardan bahseden bir ilimdir.Elinizdeki eser Kadı Numan b. Muhammed b. Mansûr el-Kayrevânî’nin (ö. 363/974) Fıkıh usulüne ait İhtilâfu usûli’l-mezâhib (Mezheplerin Usul İhtilafları) adlı kitabıdır.Şii-İsmailî doktrinini müstakil bir fıkıh mezhebine dönüştüren kurucu alimlerden olan Fâtımî başkadısı ve başdâîsi Kadı Numan bu eserinde genel olarak dinin hükümleri üzerinde ihtilâf ve böyle bir ihtilafa karşı reddiye, taklide reddiye, Sünni fakihlerin savundukları icma, nazar, kıyas, istihsan, istidlâl, içtihat ve re’y gibi yöntem ve delillere reddiye gibi konuları ele almış ve burada Sünnî usul düşüncesinin hemen hemen bütün kavramlarına, yöntemlerine ve temel paradigmalarına karşı çıkmıştır. Çünkü onun mensup olduğu Şii-İsmâilî teolojiye göre Müslümanların ne içtihada ve re’ye ne de icma, kıyas, istihsan ve istidlâl… gibi yöntemlere ihtiyacı vardır. Zira ümmetin lideri olan “sadık imam” yaşamaktadır ve o Müslümanların sorularını cevaplayabilir ve yeni ortaya çıkan meselelere çözümler üretip hükümler verebilir.İhtilâfu usûli’l-mezâhib kitabı zamanımıza kadar ulaşma imkânı bulan ilk fıkıh usulü yadigarlarından biridir. Dolayısıyla bu eser savunduğu veya eleştirdiği görüşler, şahıslar, mezhepler ve nakilde bulunduğu kaynaklar itibariyle başta Usul-i fıkıh ilmi olmak üzere bütün temel İslam bilimleri tarihi açısından önemli bir kaynak niteliğindedir.