İran Vakıfları: Dış Politika Arkasındaki Yumuşak Güç

İran vakıflarının İran’ın ekonomisi, iç politikası ve dış politikasındaki etkisi çok büyüktür. Bazı tahminlere göre vakıf ve benzeri kurumlar, İran ekonomisinin %40’ına hâkimdir. İran yasaları uyarınca vakıflar vergi ödemekten muaf tutulmuştur. Ayrıca diğer kamu veya özel kurumlar gibi denetime de tabi değillerdir. Vakıfların maddi açıdan güçlü ve denetlenemez kurumlar olması, bu kurumları İran’ın yurtdışı faaliyetlerinde etkili bir konuma getirmektedir. Vakıflar görünüşte özgürdür; ancak derin bir bağla İran devletine bağlıdır. Bu durum, İran’ın yurtdışında yumuşak güç oluşturma politikası bağlamında vazgeçilmez bir fırsat sağlamaktadır. Bu çerçevede çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci kısımda yumuşak gücün dış politikadaki önemine odaklanılmaktadır. İkinci kısımda, vakıfların İran devleti ve toplumundaki konumunu tartışılmakta, daha sonra ise bonyadlar; "İnsani yardım vakıfları*, "kültürel vakıflar* ve "dini vakıflar* olmak üzere üç ayrı bölümde incelenmektedir. Her vakfın kurumsal yapısı ve faaliyet alanı ele alınmakta, ardından bu kurumların yurtdışındaki etkinlikleri ve İran dış politikası açısından önemi analiz edilmektedir.