Klasik Dönem Hadis Şerhlerinin Hadisleri Anlamamıza Etkisi

İslâm dininin temel kaynaklarından biri sayılan hadislerin tedvin ve tasnifiyle oluşan hadis külliyatının pratikte daha iyi anlaşılması için hadis âlimleri önemli çabalar sarf etmiştir. Bu gayretlerin en yoğun şekilde tezahürü şerhlerde görülür. Şerhlerin yazılma ihtiyacının tamamen bir anlama çabasının sonucu olarak görmemek gerekir. Bizce en önemli sebep bu olmakla birlikte anlama ihtiyacının dışında başka sebepler de mevcuttur. Örneğin sarihlerin kendi iç dünyası veya çevresinin etkisiyle, mezhep mensubiyeti ve tedris faaliyeti gibi başka bir takım özel sebepler de bulunmaktadır. Çalışmada muhteva ve metin açısından hadisleri anlama çabasına etki eden bu sebeplerin neler olduğu tespite çalışılacaktır. Bir hadis eserini şerh etmek hiç kuşkusuz önemli bir gayretin sonucudur. Şârihlerin, genellikle bir anlama faaliyeti olarak değerlendirilen bu çabaları yerine getirirken oluşturdukları eserlerin sahip oldukları bazı özellikler şerhlerin genel yapıları hakkında bizlere bilgi vermektedir. Bu özellikler, hadislerden çoğunlukla olumlu olmakla birlikte bazen de olumsuz bir şekilde istifade etmemize sebep olmaktadırlar. Şerhlerin sahip oldukları bu özelliklerin hadislerin doğru anlaşılmasına katkıları eserde incelenmektedir. Hadis şerhlerinin günümüzde hadisleri anlamamıza etkilerini bazı nikâh ve talâk konuları üzerinden örnekleriyle ele alınmakta ve şerhlerden daha etkili bir şekilde nasıl faydalanabiliriz sorusunun cevabı aranmaktadır.