Milletlerarası Özel Hukukta Kaydi Menkul Kıymet Ticaretinde Hak Sahipliği İhtilaflarına Uygulanacak Hukuk

Bu çalışma, kaydi sistemde işlem gören menkul kıymetlere ilişkin devir ve rehin gibi tasarruf işlemlerinden doğan hak sahipliği ihtilaflarına uygulanacak hukuku ele almaktadır. Elektronikleşmiş küresel sermaye piyasalarında bu alanda sıklıkla karşılaşılan kanunlar ihtilafı sorunlarının Türk hukukunda henüz hiç ele alınmamış olması konunun seçilmesinde en önemli etkenlerden birisi olmuştur. Çalışmanın amacı, milletlerarası kaydi sistemde işlem gören menkul kıymetlere ilişkin tasarruf işlemlerinde hukuki riskleri azaltmak ve bu suretle kredi maliyetlerini düşürmek için Türk maddi hukuku ve Türk kanunlar ihtilafı hukuku alanında gerçekleştirilmesi gereken reformlara ışık tutmaktır. Bu amaçla çalışmanın ilk iki bölümünde, kaydi sistemde işlem gören menkul kıymetlere ilişkin hak sahipliğinin hukuki niteliği karşılaştırmalı hukuk, Türk eşya hukuku ve Türk kıymetli evrak hukuku bağlamında incelenmiştir. Üçüncü bölümde ise devir ve rehin gibi milletlerarası nitelikli tasarruf işlemlerinden doğan ihtilaflara uygulanacak hukuka dair bağlama kuralları karşılaştırmalı hukuk, Türk milletlerarası özel hukuku ve Lahey Menkul Kıymetler Konvansiyonu çerçevesinde incelenerek Türk hukukunda benimsenebilir bir bağlama kuralı önerilmiştir.

Giriş

Birinci Bölüm

Menkul Kıymetler, Aracılı Menkul Kıymetler ve Aracılı Elde Tutma Sistemi

I. Menkul Kıymetler ve Aracılı Menkul Kıymetler

A. Menkul Kıymetler

B. Aracılı Menkul Kıymetler

II. Aracılı Elde Tutma Sistemi

A. Genel Bilgi

B. Aracılı Sistemin Ortaya Çıkışı

C. Aracılı Sistemin Özellikleri

1. Genel Bilgi

2. Hareketsizleştirme ve Kaydileştirme Yoluyla Kağıt Dolaşımının Sona Erdirilmesi

3. Merkezi Saklama

4. Aracı Kurumların Dahil Olmasıyla Kademelenmiş Yapı

5. Menkul Kıymetlere İlişkin Devir ve Teminat İşlemlerinin Kayden Gerçekleştirilmesi

D. Aracılı Sistemde Milletlerarası Kaydi Menkul Kıymet Ticareti ve Takası

İkinci Bölüm

Aracılı Sistemde Menkul Kıymetlere İlişkin Hak Sahipliği ve Hakkın Hukuki Niteliği

I. Genel Bilgi

II. Aracılı Sistemde Menkul Kıymetler Üzerinde Hak Sahipliği Konusunda Yaklaşımlar

A. Genel Bilgi

B. Dolaylı Hak Sahipliği Yaklaşımı

C. Doğrudan Hak Sahipliği Yaklaşımı

III. Aracılı Sistemde Hesap Sahibinin Hakkının Hukuki Niteliği

A. Genel Bilgi

B. Hesap Sahibinin Geleneksel Kıymetli Evrak ve Eşya Hukuku Kuralları Çerçevesindeki Hukuki Durumu

1. Aracılı Sistemde Menkul Kıymetler, Kıymetli Evrak ve Evraksız Kıymetli Evrak

2. Aracılı Sistemde Menkul Kıymetlerin Toplu Saklanması ve Ayni Haklarda Belirlilik İlkesi

C. Aracılı Sistemde Hesap Sahibinin Hakkının Hukuki Niteliği Konusundaki Yaklaşımlar

1. Aracılı Sistemde Hesap Sahibinin Hakkının Hukuki Niteliğine İlişkin Geleneksel Yaklaşım

2. Aracılı Sistemde Hesap Sahibinin Hakkının Hukuk Niteliğine İlişkin Modern Yaklaşım

D. Türk Hukukunda Aracılı Sistemde Hesap Sahibinin Hakkının Hukuki Niteliği

1. Genel Bilgi

2. Türk Sermaye Piyasalarında Hareketsizleştirme Dönemi ve Hesap Sahibinin Hakkının Hukuki Niteliği

3. Türk Sermaye Piyasalarında Kaydileştirme Dönemi ve Hesap Sahibinin Hakkının Hukuki Niteliği

Üçüncü Bölüm

Aracılı Sistemde Menkul Kıymetlere İlişkin Milletlerarası Nitelikli Hak Sahipliği İhtilaflarında Uygulanacak Hukuk

I. Aracılı Sistemde Menkul Kıymetlere İlişkin Milletlerarası Nitelikli Hak Sahipliği Meselelerinde Kanunlar İhtilafı Kurallarının Önemi

II. Menkul Kıymetlere İlişkin Hak Sahipliği İhtilaflarına Uygulanacak Hukukun Belirlenmesinde Klasik Yaklaşım

A. Geleneksel Sistemde Menkul Kıymetlere İlişkin Hak Sahipliği İhtilaflarına Uygulanacak Hukukta Klasik Yaklaşım

1. Ayni Haklara Uygulanacak Hukukta Lex Rei Sitae Kuralı

2. Menkul Kıymetlerin Hukuki Niteliğine Uygulanacak Hukuk

3. Menkul Kıymetlere İlişkin Hak Sahipliği İhtilaflarında Uygulanacak Hukuk

B. Aracılı Sistemde Menkul Kıymetlere İlişkin Hak Sahipliği İhtilaflarına Uygulanacak Hukukta Klasik Yaklaşım ve Yol Açtığı Sorunlar

1. Aracılı Sistemde Menkul Kıymetlerin Hukuki Niteliğine Uygulanacak Hukukta Klasik Yaklaşım

2. Aracılı Sistemde Menkul Kıymetlere İlişkin Hak Sahipliği İhtilaflarına Uygulanacak Hukukta Klasik Yaklaşım

3. Aracılı Menkul Kıymetlere İlişkin Milletlerarası Nitelikli Hak Sahipliği İhtilaflarının Tabi Olduğu Hukukun Klasik Yaklaşıma Göre Belirlenmesinden Kaynaklanan Sorunlar

III. Aracılı Sistemde Menkul Kıymetlere İlişkin Milletlerarası Nitelikli Hak Sahipliği İhtilaflarına Uygulanacak Hukukun Belirlenmesinde Modern Yaklaşım

A. Genel Bilgi

B. Uygulanacak Hukukun İlgili Aracı Kurumun Bulunduğu Yere Göre Belirlenmesi Yaklaşımı (Place of Relevant Intermediary Approach-PRIMA)

C. Uygulanacak Hukukun İlgili Aracı Kurumun Bulunduğu Yere Göre Belirlenmesi Yaklaşımında Kabul Edilen Bağlama Kuralları

1. Genel Bilgi

2. İlgili Menkul Kıymet Hesabının Bulunduğu Yer Hukuku

3. İlgili Hesap Anlaşmasında Seçilen Hukuk

4. Hesap Anlaşmasında Seçilen Hukukun "Nitelikli Ofis" Şartıyla Sınırlandırılması

Sonuç ve Önerilen Bağlama Kuralı

Kaynakça