Müdafaa-i Hukuk ve İstiklal Harbi Tarihlerinde Giresun

Milli Mücadele döneminde Trabzon vilayetine bağlı bir kaza konumunda bulunan Giresun, en hareketli merkezlerden biridir. Anadolu’nun işgal tehdidi altında bulunan yörelerinde işgale karşı örgütlenmeye öncülük etmiş, Osman Ağa’nın himayesinde Müdafaa-i Memleket komitesi kurup Doğu Karadeniz bölgesi vilayet ve kazalarıyla yazışmalar yaparak bu örgütlenmeyi yaymaya çalışmıştır.

Yunan ordusu tarafından İzmir’in işgaline karşı ilk tepkiyi gösteren Giresunlular, 17 Mayıs 1919’da bir protesto mitingi düzenleyerek sivil direnişin öncülüğünü yapmıştır. İşgallere karşı İstanbul Hükümeti’nin teslimiyetçi bir tutum izlemesi nedeniyle kendi topraklarını kendilerinin savunmasından başka çareleri olmadığını düşünen Giresunlular, Osman Ağa’nın öncülüğünde oluşturdukları müfrezelerle Giresun kazası sahillerinde meydana gelebilecek bir düşman çıkarmasına karşı önlem almışlardı. Başka bir ifadeyle ülkenin bağımsızlığını ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olan Osmanlı merkezî hükümetinin görevini Giresun yöresinde Giresun halkı üstlenmişti.

Böylesi koşullar altında hem belediye başkanlığı, hem de müdafaa-i hukuk cemiyeti bakanlığı görevini üstlenen Osman Ağa ve müfrezesi ön plana çıkarak dönemin siyasal aktörü haline gelmişti. Özellikle Doğu Karadeniz bölgesinde Pontus Cumhuriyeti kurulması için siyasi mücadelenin sürdüğü dönemde ön plana çıkan ve bu girişimi sahada etkisiz hale getirmeye çalışan Osman Ağa, o tarihte olduğu gibi bugüne kadar tartışılagelmiştir.

Elinizdeki kitap; Milli Mücadele dönemi Giresun’unda Osman Ağa’nın en yakınında bulunmuş, Giresun Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin katib-i umumisi olarak görev yapmış Osman Fikret Topallı’nın günlük ve hatıratından meydana gelmiştir. Aynı zamanda dönemin Işık ve Karadeniz gazetelerinin bir süre başyazarlığını da yaparak halkı gelişen olaylar hakkında bilgilendirme görevini de üstlenen Topallı’nın günlükleri dönem olaylarını en ince ayrıntılarına kadar aktarmaktadır.

Başka bir ifadeyle Osman Ağa’nın merkezinde bulunduğu Giresun kazasıyla, Trabzon Vilayeti-Doğu Cephesi Komutanlığı-TBMM Hükümeti-Mustafa Kemal Paşa ve İstanbul Hükümetleri etrafında meydana gelen olaylar bir tanığının kaleminden ortaya koyulmuştur. Kitapta, Osman Ağa tarafından başta Mustafa Kemal Paşa olmak üzere dönemin birçok kişi ve kurumuna yazılmış ve bugüne kadar yayımlanmamış mektupların yanı sıra Gedikkaya gazetesinde Feridunzade Osman imzasıyla yazılmış başmakalelerden, Rusya’dan silah temini konularına kadar oldukça geniş yelpazedeki faaliyetlere değinilmiştir.