Nefsin Terbiyesi

Metafizik ve insanüstü olanla irtibatı zayıflamış olan modern çağın modern insanı, hem düşünce dünyasına hem hayata ilişkin ciddi bir krizin kuşatması altında. İnsanın düşünmesini mümkün kılacak aklı ile eylemesini mümkün kılacak nefsi/ruhu modern çağa özgü türlü engellerin saldırısı altında can çekişiyor. Zihinsel olarak başlayan kuşatma, genişleyerek insanın iradesini ve eylemlerini de kapsar hale geliyor ve son tahlilde kriz bir ahlak krizi olarak kendini izhar ediyor. Bu krizin ikincil sebeplerini aşan en temel sebep ya da sebeplerden bahsedilebilir mi? Peki krizi ortaya çıkaran temel sebeplerin ortadan kaldırılmasıyla aklın ve ruhun kurtuluşu, özgürlüğü yeniden sağlanabilir mi?İslam dünyasının siyaset ve düşünce hayatı bakımından oldukça karışık olduğu bir dönemde yaşayan ilk dönem sûfilerinden Haris el-Muhasibi, yaşadığı zamanı “iman esaslarının değişime uğradığı, İslami dokunun çözüldüğü, dini belirtilerin değiştiği, sınırların çiğnendiği, hakkın ortadan kalkıp haklının helak olduğu, batılın yüceldiği, batıl ehlinin sayıca arttığı bir çağ” olarak tasvir ediyordu. İçinde yaşadığı çağın krizini aşmaya yönelik yoğun bir gayret içerisine giren Muhasibi bu amaçla önemli eserler kaleme aldı. Hayykitap tarafından Türkçeye Nefsin Terbiyesi başlığıyla kazandırılan Adabü’n-Nüfûs isimli eseri de bu yoğun gayretin önemli ve verimli neticelerinden biri. İşte bugün yaşadığımız çağ, Muhasibi’nin şahsında bizden önce söylenmiş olana yeniden kulak vermemizi mecbur kılıyor. Muhasibi sadece kendi çağının meselelerini kendisinden sonrakilere aktaran bir şahıs olmaktan çıkarak bizzat bugüne yönelik bir şeyler söyler hale geliyor ve bütün büyük sûfiler gibi, yaşadığı çağın ruhuyla hesaplaşmayı, yüzleşmeyi önemseyen herkese başlangıç noktasının kendi nefsi olduğunu bir kez daha açıkça ilan ediyor.Nefsin Terbiyesi’nde, nefs nasıl bilinir; nefsle nasıl sözleşilir; bu yırtıcı hayvan nasıl ehlileştirilir; gurur nasıl tedavi edilir; nefs, korku hikmetiyle nasıl dizginlenir; bizi köleleştirmesi nasıl engellenir; kalp nefse niçin yabancılaşır; şeytan hangi kalplere çullanır; ona en ağır gelen şey nedir, gibi hayati sorulara cevap bulacağız.