Tezkire-i Evliya`nın Çağatay Türkçesi Çevirisi

Ferîdü’d-dîn ‘Attar’ın Tezkire-i evliya’sı İran edebiyatının kaynak eserlerindendir. Attar eserinde 72 velinin hikayelerini anlatmıştır. Bu Farsça kaynak eserin bir çok dile çevirisi yapılmıştır. Ancak 72 velinin hikayelerinin hepsini ihtiva eden tek Türkçe çeviri bilinmektedir.

72 velinin hikayelerinin anlatıldığı tek Türkçe çeviri Çağatay Türkçesi ile yapılan çeviridir. Bu çevirinin ilki Uygur, ikincisi Arap harfleri ile olmak üzere iki yazma nüshası bulunmaktadır. Paris Bibliothèque Nationale’de bulunan Uygur harfli Çağatay Türkçesi çevirisi Hicrî 10 Cumad el-ahire 840 (Miladî: 20 Aralık 1436) tarihinde Herat’ta tamamlanan çeviridir. İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi’nde bulunan Arap harfli Çağatay Türkçesi çevirisi Hicrî 20 Receb 917 (Miladî: 13 Ekim 1511) tarihinde Mısır’da tamamlanan çeviridir.

Prof. Dr. Ayşegül Sertkaya Arap harfli Çağatayca yazmayı esas metin almış, hazırladığı metni Uygur harfli yazma ile karşılaştırmış ve Tezkire-i Evliya’nın Çağatay Türkçesi Çevirisi. Arap ve Uygur Harfli Yazmaların Transkripsiyonlu Metni başlığı ile yayıma hazırlamıştır.

Tezkire-i evliya’nın Eski Anadolu Türkçesi ile yapılan çevirisinde ise 70 velinin hikayesi anlatılmaktadır. Attar’da olan Ebü’l-hayr-ı Ahta‘ ile ‘Abdullah-ı Ravhati’nin menakıbları bu çeviride yoktur. Bu çeviri Hicrî 741 (Miladî: 1340-1341) yılında yapılmıştır. Bilinen tek yazması Macaristan Bilimler Akademisi, Türkçe Yazmalar No 33’te kayıtlı olan çevirinin transkripsiyonu ile tıpkıbasımı Die anatolisch-türkische Übersetzung des Tazkara tu’l-Awliya von Farîduddîn ‘Aṭṭār [Ferîdü’d-dîn ‘Attar’ın Tezkeretü’l-evliya’sının Anadolu Türkçesi Çevirisi] başlığı ile 2008 yılında Prof. Dr. György Hazai tarafından yayımlanmıştır.

Prof. Dr. Ayşegül Sertkaya’nın Tezkire-i evliya adlı bu yayını ile 72 meşayıh ve evliya’nın hikayeleri okuyucuya sunulmuş olmaktadır. 15. yüzyıl Çağatay Türkçesi nesrinin en güzel ve akıcı örneği olan metin üniversitelerin Lisans, Yüksek Lisans ve Doktora derslerinde okutulmuştur.