Toplumsal Değişme ve Din

Dinin sosyal boyutunun, sosyal, siyasal, ekonomik vb sistemler üzerindeki etkilerinin, toplumda önemli değişimlerin meydana gelmesinde dinin rolünün, bizzat toplumun değişiminin gerçekleşmesinde dinin işlevsel durumunun, bizzat dinin değişiminin, dini grup veya hareketlerin oluşum ve değişiminin vb anlaşılabilmesi için toplumsal değişimle dinin karşılıklı ilişkilerinin incelenip anlaşılması zorunululuk arz etmektedir.

Bu kitapta, din ve sosyal değişim ilişkilerinin karşılıklılığı esasından hareket edilmektedir. Tabii ki din ve sosyal değişimi ele alan bir çalışmanın, sadece dinin sosoyal değişim üzerindeki etkilerini değil, sosyal değişimin din üzerindeki etkilerini de incelemesi gerekir. Kuşkusuz din, toplumun bir ürünü değil, ama her zaman bağımsız değişken de değildir; zira sonuçta din, toplum tarafından benimsenen ve yaşanan bir fenomen olduğuna göre toplumdan da etkilenmektedir. Bu çerçevede evrimci, pozitivist yaklaşımların din-toplumsal değişme ilişkilerinden bahsederken, daha ziyade toplumu ve toplumsal değişimi baz alarak ``Toplumsal değişim dini nasıl etkiliyor?`` sorusunu sorduklarını ve ona göre hareket ettiklerine işaret etmek gerekmektedir. Halbuki bu sorunun yanında bir de ``Acaba din sosyal değişimi nasıl etkilemektedir?`` sorusunu sormak gerekir.