Vahyin Tarihsel Mahiyeti

Tarih boyunca ortaya çıkan tüm vahiy görüşleri, mesela:
Ehli Hadis’in Cebrail’i insan şekline büründürüp Peygamber’le sohbet ettiren, insanların ağızlarından çıkan sesler ve kâğıtlara yazılan ifadeler de dâhil tüm Kur’an’ı Allah’ın yaratılmamış ezelî kelamı gören görüşü;
Mutezile’nin yaratılmış Kur’an anlayışı;
Eşariliğin kelami nefsî, kelami lafzî ayrımı;
İslam filozoflarının faal aklın Cebrail olduğu ve Peygamber’in faal akıldan aldığı bilgileri avama sembolik ifadelerle aktardığına dair görüşleri;
İslam mutasavvıflarının Cebrail’in Peygamber’e de, evliyaya da indiğine dair anlayışları ve hayal âlemine ait getirdikleri psikolojik yorumlar;
Fazlur Rahman’ın vahyin kalbe yapılan bir aşı olduğu, tüm tecrübenin içsel olduğu, Kur’an’ı hem Peygamber’in, hem de Allah’ın kelamı olarak niteleyen yaklaşımı;
Suruş’un Kur’an’ı tamamen Peygamber’in sözü ve gördüğü rüyaların ravisi olarak nitelemesi;
Şebusteri’nin Kur’an’ı vahyin kendisi değil eseri olarak görmesi ve vahyi Allah’ın bir yardımı veya Peygamber’e doğal yollardan öğretmesi olarak tarif etmesi;
Bazı akademisyenler ile âlimlerin Kur’an’ı, manası Allah’a, lafzı ise Hz. Muhammed’e ait bir kelam olarak nitelemesi;
Vahyin oluş tecrübesine getirilen muhtelif psikolojik yaklaşımlar…

Tüm bunlar zaman ve mekânın ortaya çıkardığı koşullardan, bilim ve düşünme yöntemlerinin gelişmişliğinden, kültürden, siyasi ve sosyal koşullardan bağımsız düşünülemeyecek *tarihsel* yorum ve yaklaşımlardır.

Bu durumdan, Kur’an’da vahyi açıklayan kavramlar ile Hz. Muhammed’in kendi tecrübesini anlama biçimi de istisna değildir. O da tarihseldir ve esasen indiği çağın algı, bilgi ve kavramlarının sınırları ile belirlenmiştir.